มเหศวร

พระกรุหล่อโบราณ พระมเหศวร 2 หน้า เนื้อชิน กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ สุพรรณบุรี

พระกรุหล่อโบราณ มเหศวร เนื้อชิน พระกรุหล่อโบราณ พระมเหศวร 2 หน้า เนื้อชิน กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ สุพรรณบุรี คู่มือฉบับครบถ้วนสำหรับนักสะสม พระหล่อ มเหศวร : ประวัติกรุ พุทธลักษณะ พิมพ์ทรง เนื้อชินและผิวสนิม จุดชี้แท้–เก๊ วิธีพิจารณา การดูแลรักษา และคำถามพบบ่อย พระกรุหล่อโบราณ มหศวร เนื้อชิน 2 หน้า หายาก ตำนานกล่าวขานกันว่า หลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2 ในแถบภาคกลางของไทย เช่น ชัยนาท อุทัยธานี และสุพรรณบุรี ได้เกิดชุมโจรออกปล้นสะดมชาวบ้านอย่างชุกชุม ยิ่งตามรอยต่อของทั้ง 3 จังหวัดดังกล่าว จะมีชุมโจรที่น่าเกรงขาม อาทิ เสือฝ้าย และเสือมเหศวร เป็นต้น โดยเฉพาะ “เสือมเหศวร” มีชื่อเสียงโด่งดังมากในเรื่องอยู่ยงคงกระพัน ยิงฟันไม่เข้า เล่ากันว่าเพราะเสือมเหศวรมีพระเครื่องชั้นดีอยู่องค์หนึ่งที่อาราธนาอยู่บนคอตลอดเวลา เป็นพระเนื้อชิน ประทับนั่งปางมารวิชัย สองหน้า นั่งเอาพระเศียรสวนทางกัน สมัยนั้นเรียกกันว่า “พระสวน” สืบต่อมาจึงเอาชื่อของเสือมเหศวรมาเรียกเป็นชื่อพระพิมพ์ว่า “พระมเหศวร”

สารบัญ

เป็นพระเนื้อชินหล่อโบราณชั้นนำของจังหวัดสุพรรณบุรี พบเฉพาะกรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ (กรุเดียว) มีเอกลักษณ์คือ องค์พระสองหน้า—พิมพ์พระสององค์นั่งสะดุ้งมาร (มารวิชัย) หันเศียรสวนทางกัน จึงมีชื่อเรียกเดิมว่า “พระสวน” ก่อนเพี้ยนเป็น “มเหศวร” ในเวลาต่อมา  พระเครื่องที่พบ ณ กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดสุพรรณบุรี นับเป็นพระพิมพ์ที่สำคัญและได้รับความนิยมสูงหลายต่อหลายพิมพ์ รวมถึง พระผงสุพรรณ หนึ่งในพระชุดเบญจภาคี และหนึ่งในชุดเบญจภาคีพระยอดขุนพล นอกจากนี้ยังมี พระสุพรรณหลังผาน (หลังพระ) พระสุพรรณยอดโถ พระปทุมมาศ พระกำแพงศอก พระท่ามะปรางค์ พระถํ้าเสือ พระอรัญญิก พระร่วงยืน พระร่วงนั่ง พระลีลาพิมพ์ต่างๆ ฯลฯ ซึ่งล้วนได้รับความนิยมทั้งสิ้น มีการค้นพบเฉพาะ กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เพียงแห่งเดียวเท่านั้น เป็นพระมีเอกลักษณ์โดดเด่น คือ เป็นพระที่มีสองหน้า แต่ละหน้าขององค์พระสวนกัน

หมายเหตุ: โครงสร้างสองหน้าเชื่อกันว่าเป็นภูมิปัญญาช่างโบราณเพื่อเสริมความแข็งแรงบริเวณพระศอ ลดการหักบิ่นขณะใช้งานและหลังขึ้นกรุ

2) พิมพ์ทรงและสายพิมพ์ มเหศวร

โดยสรุปแบ่งได้เป็นพิมพ์หลักที่นิยมในวงการ เช่น พิมพ์ใหญ่, พิมพ์กลาง, พิมพ์เล็ก, พิมพ์สวนตรง และ พิมพ์สวนเดี่ยว เป็นต้น ความต่างอยู่ที่โครงซุ้ม เส้นซุ้ม สัดส่วนองค์พระ และมิติโดยรวม

พิมพ์	สัดส่วน/ฟีลลิ่ง	จุดสังเกต
พิมพ์ใหญ่	ทรงเต็ม อกผาย ไหล่กว้าง เส้นซุ้มหนา	รายละเอียดหน้า-ตาชัด ผิวเก่าแน่น ตำหนิจุดบนซุ้ม/ไหล่พบต่อเนื่อง
พิมพ์กลาง	สมส่วน สายตาสบาย รายละเอียดไม่จัดชัดเท่าพิมพ์ใหญ่	ผิวเดิมมาก มักเล่นกันที่ฟีลเนื้อและคราบเก่า
พิมพ์เล็ก	กระทัดรัด ฟอร์มตึง	ขอบตัดมักเก่าแบบหล่อโบราณ มีรอยยุบตัวเล็ก ๆ รอบชายพิมพ์
พิมพ์สวนตรง	สองหน้าแนวแกนตรงกัน	ขอบซุ้มรับกันดี รายละเอียดตรงกลางมี “เนื้อเกิน” เล็กน้อย
พิมพ์สวนเดี่ยว	สลับองศาเล็กน้อย	สันกลางมีแนวลบคมจากการเก็บงานโบราณ

3) เนื้อชินและวิวัฒน์ของผิวสนิม

พระมเหศวรขึ้นด้วย เนื้อชินเงิน/ชินแข็ง และ ชินอ่อน (สัดส่วนดีบุก–ตะกั่วต่างกัน) ทำให้พัฒนาการของผิวและสนิมแตกต่างกันไป ดังนี้

ชินเงิน / ชินแข็ง

• พื้นผิวเดิมสีเทาดำ “แห้ง แน่น แนบ”
• เกิด สนิมขุม เป็นหลุมลึกบ้างตื้นบ้าง และมี รอยระเบิดแตกปริ จากภายในสู่ผิว
• เมื่อใช้จนสึก เนื้อในจะ สว่างนวลคล้ายเงินยวง

ชินอ่อน

• เนื้อยืดหยุ่นเล็กน้อย กระแทกแล้วบุ๋มได้
• เกิด สนิมไข เป็นแผ่นบางสีขาว งอกซ้ำได้ เมื่อสัมผัสไอเหงื่อ/ความชื้น
• โดยมากไม่พบสนิมขุมลึกหรือระเบิดแตกปริ

ข้อควรระวัง: สนิมไขเทียมที่ทำขึ้นมักล้างแล้วหายไปหมดและ ไม่งอกซ้ำ ต่างจากของแท้ที่กลับขึ้นมาบาง ๆ ภายในไม่กี่วันเมื่อมีความชื้น

4) มิติ-สัดส่วน-องค์ประกอบสำคัญ มเหศวร

• องค์พระปางสะดุ้งมาร ทั้งสองด้าน หันเศียรสวนกัน
• ซุ้มเรือนแก้ว โค้งรับรูปองค์พระ สันซุ้มไม่คมเหมือนตัดใหม่ แต่เก่าและมนด้วยกาลเวลา
• สันกลาง (ระหว่างสององค์) มักมีแนวเนื้อเกิน-ยุบ เป็นธรรมชาติของงานหล่อโบราณ
• ขอบตัด/ชายพิมพ์ ไม่เรียบสนิท อาจพบรอยแต่งขอบแบบโบราณ (ลบคม) และรอยพรุนจากฟองอากาศ

5) จุดชี้แท้ (Key Diagnostics) มเหศวร

จุดตายที่ควรเห็นมเหศวร

• ผิวเก่าแน่น แห้ง ไม่มันวับแบบโลหะใหม่
• มี สนิมขุม/รอยระเบิดแตกปริ กระจายเป็นธรรมชาติ (กลม-รี ไม่เป็นแพทเทิร์นซ้ำ ๆ)
• คราบเก่า: ไขขาวบาง, คราบดำด้าน, เกล็ดกระดี่ตามแอ่งลึก
• สันกลางไม่เรียบกริบ มักมีรอยเนื้อเกินและยุบตัว
• รายละเอียดใบหน้า/อก/มือ ไม่คมจนแข็ง แต่มีความกลมมนจากอายุใช้

ทดสอบแบบปลอดภัยมเหศวร

• ใช้ไฟฉายกวาดเฉียง: ผิวแท้จะเกิดเงา matte แตกต่างหลายชั้น
• แว่นขยาย 10x: เห็นผิวแห้งแตกละเอียด (micro‑crackle) และรูพรุนธรรมชาติ
• ห้ามขูด/ลองสารเคมี—ทำลายผิวเดิมและมูลค่า

6) สัญญาณพระเลียนแบบที่พบได้บ่อย มเหศวร

พฤติกรรม/ลักษณะ	คำอธิบาย
ผิวโลหะใหม่มันวาว	ไม่มีชั้นผิวเก่า (patina) และความแห้งแน่นแบบธรรมชาติ
สนิมไข “เทียม”	เป็นแผ่นหนาผิดธรรมชาติ ล้างแล้วหายและไม่งอกซ้ำ
ผิวพ่นทราย/กัดกรด	ให้ความด้านแบบสากสม่ำเสมอทั้งองค์ ซึ่งไม่เป็นธรรมชาติ
ขอบตัดเรียบคม	ไม่มีรอยลบคม/ยุบตัวตามอายุ ใช้เครื่องมือสมัยใหม่
รายละเอียดคมแข็ง	เส้นตัดขาด-กระด้าง ขาด “ความกลมมน” ของงานเก่า

7) คราบความเก่าและร่องรอยการใช้ มเหศวร

• คราบไขขาวบาง ตามซอกลึกของชินอ่อน งอกซ้ำได้เมื่อสัมผัสไอเหงื่อ
• สนิมขุม และ รอยระเบิดแตกปริ บนชินเงิน/ชินแข็ง มักไม่เป็นแพทเทิร์น
• คราบใช้งาน เงานุ่มบริเวณจุดสัมผัส เช่น สันซุ้ม ปลายเข่า ชายพิมพ์
• รอยซ่อมโบราณ อาจพบการแต่งขอบ/อุดรูอากาศแบบหยาบ ควรบันทึกไว้ในประวัติองค์

8) การเก็บรักษาและข้อควรระวัง มเหศวร

พระมเหศวร เป็นหนึ่งใน “พระยอดขุนพลเนื้อชิน” ของเมืองไทย วงการยอมรับว่ามีการพบเฉพาะที่ กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดสุพรรณบุรี เท่านั้น ความนิยมเล่นหาแพร่หลายทุกพิมพ์ ทั้งพิมพ์ใหญ่ กลาง เล็ก รวมถึงพิมพ์สวนตรง และสวนเดี่ยว โดยองค์ที่คงผิวเดิม คราบเก่าชัด ย่อมเป็นที่ต้องการสูง

FAQ – คำถามพบบ่อย มเหศวร

ดูแท้แบบมือใหม่ควรเริ่มตรงไหน?

เริ่มจาก “ภาพรวม” ของฟอร์มและฟีลผิวก่อน แล้วค่อยลงรายจุด ใช้แสงเฉียงหา สนิมขุม/แตกปริ และชั้นผิวเดิม ฝึกดูองค์แท้มาตรฐานจากหนังสือ/ภาพสนามให้มากที่สุด

จำเป็นต้องขูดดูเนื้อหรือไม่?

ไม่จำเป็นและไม่ควร การขูดทำลายผิวเดิมและมูลค่า ใช้เครื่องมือส่องแทน

ชินเงินกับชินอ่อน แบบไหนดีกว่า?

ไม่ตายตัว ขึ้นกับความคมพิมพ์ ฟีลผิว และสภาพเดิม องค์ “สวยเดิม คราบครบ” มักเป็นที่ต้องการมากกว่า

สรุปย่อ